หลักการสำคัญในการย้อมสีธรรมชาติ

ในการย้อมผ้าด้วยสีธรรมชาตินั้น หลักการส าคัญคือ ตัวติดสี [Mordant]
เป็นตัวที่ช่วยให้สีติดอยู่บนผ้าและเส้นใยได้อย่างมีประสิทธิภาพไม่ตกง่าย ซึ่งตัวติดสี
เป็นสารประกอบที่ช่วยให้เส้นใยสามารถดูดซึมน้ าสีได้มากขึ้น และตัวติดสีแต่ละชนิดยัง
มีผลให้เกิดสีที่แตกต่างกันอีกด้วย
ตัวติดสีได้แก่ สารส้ม จุนสี เกลือ ปูนขาว สนิมเหล็ก
ตัวติดสีที่รู้จักและนิยมใช้กัน คือ สารส้ม เพราะไม่เป็นอันตราย ตัวติดสี
ธรรมชาติโดยทั่วไป คนมักนิยมใช้ โคลน หรือน้ าบาดาลแทนสนิ มเหล็ก และใช้ใบไม้
ผลไม้ เปลือกไม้ เช่น ใบเหมียดแอ ใบเหมียด ใบส้มเสี้ยว ใบส้มป่อย ใบมะขาม มะนาว
มะขาม และน้ าขี้เถ้า เป็นต้น ซึ่งทั้งหมดนี้จะเป็นปรับความเป็นกรด-ด่างให้กับน้ าสี
เพื่อให้น้ าสีสามารถเกาะติดเส้นใยผ้าได้ดีขึ้นการใช้ตัวติดสีในการช่วยย้อมจะแบ่งเป็น 3
ลักษณะ
- ใช้ตัวติดสีก่อนย้อม เช่น สารส้ม
- ใช้ในขณะย้อม เช่น สารส้ม มะขาม และใบไม้ต่างๆ
- ให้หลังการย้อม เช่น โคลน น้ าบาดาล ปูนขาว และน้ าด่าง
นอกจากตัวติดสีจะมีคุณสมบัติช่วยให้สีติดแล้ว ยังมีคุณสมบัติท าให้ได้สีที่
ระดับแตกต่างกัน เช่น สารส้มย้อมสีได้ในระดับอ่อน มะนาว มะขามหรือใบไม้บางชนิดช่วยให้สีสดใส เช่น แดงสด เหลืองสด แต่โคลนหรือน้ าบาดาลช่วยให้สีเข้มขึ้น